Stel je een drukke ochtend voor: twee zware cliënten moeten uit bed, er is tijdsdruk en je rug voelt nu al gespannen. Een tillift lijkt dan misschien “gewoon” een hulpmiddel om iemand van bed naar rolstoel te verplaatsen, maar je keuze heeft direct invloed op de veiligheid van de cliënt én op jouw eigen gezondheid.
Waar moet je op letten bij een tillift?
Dat gaat verder dan tilgewicht en prijs; je kijkt ook naar de mobiliteit van de cliënt, de ruimte op de kamer en hoe jullie op de afdeling werken. Uit meerdere onderzoeken naar arbeidsomstandigheden blijkt dat veel zorgmedewerkers jaarlijks last hebben van rug, nek en schouders, mede door tillen en draaien van cliënten. Met goede tilhulpmiddelen kun je dat risico flink verlagen, mits je ze consequent en op de juiste manier gebruikt.
1. Kies een tillift die past bij de cliënt
De eerste vraag die je wilt beantwoorden is: wat kan de cliënt zelf nog? Een actieve tillift (sta-lift) gebruik je bij iemand die met steun nog kan staan en een beetje kan meebewegen. Dat is handig voor korte transfers, bijvoorbeeld naar het toilet of van stoel naar bed. Een passieve tillift is bedoeld voor cliënten die niet of nauwelijks kunnen staan; de lift neemt dan het volledige gewicht over en de cliënt hangt of ligt in een tilband. Vervolgens kijk je naar het soort systeem. Een mobiele tillift rijdt op wielen en kun je in meerdere kamers gebruiken, zolang er voldoende ruimte is om te draaien en de poten rond bed en rolstoel te zetten. Een plafondlift hangt aan rails aan het plafond, neemt geen vloerruimte in en vraagt minder duwkracht, maar vereist wel een investering in het railsysteem.
2. Veiligheid en comfort: techniek én tilband
Bij het kiezen van een tillift let je op een aantal basispunten: voldoende tilcapaciteit met veiligheidsmarge, CE-markering, een stabiel onderstel, goed rollende wielen, een goed bereikbare noodstop en een betrouwbare nooddaalfunctie. Ook een duidelijke accu-indicator is belangrijk; je wilt een transfer niet hoeven onderbreken omdat de accu leeg is. Bij het vergelijken van verschillende tilliften is het slim om ze echt even uit te proberen: hoe stil tilt de lift, hoe soepel rijdt hij en kom je goed bij de cliënt?
Minstens zo belangrijk als de lift zelf is de tilband. De juiste maat en het juiste type (bijvoorbeeld universeel, toiletband of ligband) zorgen voor comfort en veiligheid. Een tilband die niet goed past kan knellen, schuiven of onveilig voelen, wat bij cliënten angst of pijn kan geven. Het helpt om per cliënt vast te leggen welke tilband wordt gebruikt, hoe je die aanlegt en met hoeveel zorgverleners de transfer wordt uitgevoerd.
3. Denk aan jouw lichaam: ergonomie in de praktijk
Een tillift hoort jouw lichaam te ontzien en niet juist nieuwe klachten te veroorzaken. Let daarom op hoe de lift rijdt, zeker op langere gangen, bij drempels of op zachtere vloeren. Grote, goed rollende wielen maken hierin veel verschil. Een verstelbaar onderstel met spreidstand geeft daarnaast ruimte rond bedden, rolstoelen en douchestoelen, zodat je niet in onnatuurlijke houdingen hoeft te werken. Je werkhouding is minstens zo belangrijk. Idealiter sta je rechtop, dicht bij de cliënt, met ontspannen schouders. De handbediening moet je eenvoudig kunnen bereiken terwijl je contact houdt met de cliënt. Onderzoek laat zien dat hulpmiddelen pas echt effect hebben op het verminderen van klachten als ze worden gecombineerd met duidelijke werkafspraken en scholing in veilig werken. Alleen “een lift neerzetten” is dus niet genoeg; het gaat erom hoe je er dagelijks mee werkt.
4. Glijlakens: slimme aanvulling op de tillift
In en rond het bed werk je vaak niet alleen met een tillift, maar ook met glijlakens. Deze helpen om iemand hoger in bed te schuiven of in zijligging te draaien met veel minder kracht. Daarnaast verminderen ze wrijving en druk op de huid en sluiten ze aan bij beleid rond decubituspreventie. Belangrijk is dat je glijlakens volgens protocol gebruikt: goed positioneren, na de handeling weer weghalen (tenzij het een permanent systeem is) en controleren of de cliënt niet onbedoeld kan wegglijden. Neem in je tilbeleid daarom ook bewust glijlakens op en spreek met het team af wanneer je welke combinatie van hulpmiddelen inzet.
5. Mini-check: hoe staat het er bij jullie voor?
Je kunt het onderwerp meteen concreet maken door samen met collega’s kort te kijken naar:
- Is per cliënt duidelijk vastgelegd welke tillift en tilband wordt gebruikt?
- Is er voldoende ruimte in de kamers om veilig te manoeuvreren?
- Weet iedereen wanneer een glijlaken nodig is en hoe je dit veilig verwijdert?
- Staat de tillift zo opgesteld dat hij ook daadwerkelijk wordt gebruikt tijdens drukke diensten?
Zo wordt de tillift geen extra handeling, maar een vanzelfsprekend onderdeel van veilig en gezond werken. Door bij iedere keuze stil te staan bij veiligheid, comfort en fysieke belasting geef je steeds opnieuw antwoord op de vraag: waar moet je op letten bij een tillift? Deze blog is bedoeld als algemene informatie en vervangt geen persoonlijk medisch advies. Bij twijfel of complexe situaties is het verstandig om samen met een arts, ergotherapeut of andere behandelaar te kijken wat in jullie specifieke situatie het beste is.
